De Bill of Materials is de spil in de productieketen

De stuklijst oftewel de Bill of Materials (BOM), is een document waarin alle elementen staan die nodig zijn om een productieproces te voltooien. Over het algemeen speelt de Bill of Materials een rol bij het ontwerpen, de productie en de assemblage van een product.

De BOM of stuklijst van een bakker bijvoorbeeld, omvat grondstoffen zoals meel, gist en water, alsmede de apparatuur die nodig is om brood te maken, zoals kneedmachines en ovens.

In dit artikel analyseren we het belang van de BOM in de productieketen, hoe deze tot stand komt en welke verschillende soorten er in omloop zijn.

Wat is een Bill of Materials (BOM) of stuklijst?

Een stuklijst of Bill of Materials (BOM) is een volledige lijst van de grondstoffen, onderdelen en hulpmiddelen die nodig zijn om een bepaald artikel te vervaardigen. Op de BOM moeten ook de componenten en subcomponenten van een product worden vermeld, alsook de hoeveelheden die voor ieder onderdeel nodig zijn.

Bovendien bevat de Bill of Materials (BOM) de precieze instructies voor het productieproces en de volgorde voor het assembleren van het product.

Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen de BOM (Bill of Materials) en de MTO (Material Take Off), hoewel deze twee termen soms door elkaar worden gebruikt. Een BOM wordt gebruikt voor de vervaardiging van producten, terwijl een MTO een soortgelijk document is, maar dat wordt toegepast in de bouwsector.

Samengevat is de BOM een inventaris van alle elementen die nodig zijn om een product te vervaardigen. Tegenwoordig is het opstellen van een gedetailleerde stuklijst of Bill of Materials een cruciaal proces om de kosten van werkzaamheden in een magazijn te beperken.

Waartoe dient een BOM?

Een gedetailleerde en goed voorbereide BOM, heeft een positieve invloed op de correcte bevoorrading van de productielijnen. Magazijnen moeten zich aanpassen aan de veeleisende productiecycli. De fabrikant moet er allereerst voor zorgen dat de hele toeleveringsketen gecoördineerd en gesynchroniseerd verloopt, door een adequate BOM op te stellen.

Een goed afgebakende BOM helpt bedrijven om

• De inkoop van grondstoffen te plannen, en te bepalen welke hoeveelheden van een bepaalde grondstof moeten worden aangeschaft, voor de vervaardiging van een product. Op deze manier kunnen de kosten worden verlaagd, doordat wordt voorkomen dat te grote voorraden grondstoffen worden aangelegd.
• Bepalen van de kosten van de benodigde apparatuur: naast de grondstoffen moet ook rekening worden gehouden met de kosten van de apparatuur die nodig is om deze grondstoffen te verwerken, of het nu gaat om eenvoudige scharen, lijmpistolen of complexe industriële snijmachines.
• Voorkomen van voorraadtekorten: de productie-eenheid moet te allen tijde over de nodige grondstoffen beschikken, zodat een product zonder onderbreking kan worden vervaardigd.
• Opsporen en beperken van fouten: in de BOM worden alle processen gedefinieerd, die bij de vervaardiging van een product zijn betrokken. Het naleven van deze specifieke instructies in elke fase vermindert het risico op vergissingen, en maakt het eenvoudiger om na te gaan waar en wanneer zich een incident heeft voorgedaan (traceerbaarheid van het product).

Met andere woorden, een BOM of stuklijst, is het vertrekpunt voor een optimale productielijn die foutloos en op volle capaciteit functioneert.

Opzet en structuur van een Bill of Materials (BOM)

De opzet van een BOM moet duidelijk en beknopt zijn. Volgens een hiërarchische structuur worden de materialen die nodig zijn voor de vervaardiging van een product gedetailleerd weergegeven. Hierbij geeft het hoogste niveau het eindproduct aan, terwijl de lagere niveaus de componenten en subcomponenten aangeven.

Bij de meest gebruikelijke methoden om een Bill of Materials of stuklijst weer te geven, kunnen twee structuren worden onderscheiden, afhankelijk van de complexiteit van het product en de mate van detail die daarbij moet worden verkregen:

• De Single-Level Bill of Materials (de stuklijst op één niveau): BOM met weinig details, voor eenvoudige producten. Deze Bill of Materials of stuklijst, bevat de componenten en de overeenkomstige hoeveelheden die nodig zijn om het eindproduct te vervaardigen. De BOM van een tafel bijvoorbeeld, bestaat alleen uit vier poten, een tafelblad, schroeven en moeren.
• De Multi-Level Bill of Materials (de stuklijst op meerdere niveaus): het omvat verschillende niveaus, met componenten en subcomponenten, alsmede de onderlinge verhouding en de hoeveelheden. Samengevat is dit een meer gedetailleerde lijst, waarin alle materialen worden beschreven die nodig zijn om een product te vervaardigen. Bijvoorbeeld, de BOM van een fiets. Op het eerste niveau staan vier onderdelen en de benodigde hoeveelheden vermeld: trapas (1), wielen (2), pedalen (2) en frame (1). De trapas en het frame, bevatten subcomponenten:
  Aandrijving: tandwielen (5), kettingwielen (3) en kettingen (2).
  Frame: rem (2), zadel (1), stuur (1), vork (1).

De BOM of stuklijst, bevat ook alle aanvullende informatie die nodig is om het fabricageproces beter te begrijpen:

• Niveau: nummer dat overeenkomt met het hiërarchische niveau, dat aan elk onderdeel in de BOM is toegewezen. Niveau 0 is het eindproduct, 1 de componenten, 2 de subcomponenten, enzovoort. De aanduiding van het niveau maakt het gemakkelijker de structuur van de lijst te begrijpen.
• Identificatienummer: Elk materiaal, element of onderdeel van de BOM krijgt een nummer, zodat het gemakkelijk en snel kan worden geïdentificeerd.
• Omschrijving: de lijst bevat een omschrijving van elk materiaal of onderdeel. Dit maakt het mogelijk de elementen ervan beter te interpreteren, te identificeren en te onderscheiden.
• Hoeveelheid: het aantal benodigde eenheden moet voor elke component worden vermeld. Dit is essentieel om een continu productieproces te verzekeren.
• Opmerkingen: betreffende alle onderdelen van de BOM, moet iedere bijkomende en relevante informatie worden toegevoegd.

BOM types

Er zijn verschillende types stuklijsten, die kunnen worden aangepast aan elk doel en elke bedrijfsbehoefte. De belangrijkste BOM types zijn:

• De M-BOM (Manufacturing Bill Of Materials): de M-BOM omvat informatie over alle afzonderlijke onderdelen en assemblages die nodig zijn om een product te maken, en over de verpakkingsmaterialen om het eindproduct naar de klant te kunnen verzenden. De informatie van de M-BOM, wordt gebruikt om te berekenen wanneer de componenten moeten worden ingekocht en wanneer de productieorder moet worden vrijgegeven. De M-BOM ondersteunt de inkoopafdeling bij het vaststellen van een periodiciteit voor de aankoop van de onderdelen, en bij het onderhandelen van een betere prijs met de desbetreffende toeleveranciers.
• De E-BOM (Engineering Bill Of Materials): de E-BOM wordt vastgesteld door ingenieurs van een product, tijdens de ontwerpfase, en is vaak gebaseerd op een CAD- (computer aided design) of EDA- (electronic design automation) model. Dit geeft aan hoe het eindproduct oorspronkelijk was ontworpen. Een nauwgezette en nauwkeurige E-BOM is van essentieel belang, vooral in de context van een nieuwe productlancering, aangezien deze stuklijst een garantie vormt voor de beschikbaarheid van de componenten en onderdelen, op het moment dat het product wordt vervaardigd. In het algemeen is er meer dan één E-BOM voor een product, omdat het ontwerp talrijke herzieningen ondergaat.
• De S-BOM (Service Bill Of Materials): De S-BOM is een overzicht van de installatie- en reparatiestappen, en van alle onderdelen die gerepareerd kunnen worden. Deze moeten bij het technisch onderhoud in aanmerking worden genomen, om de goede werking van een product te waarborgen.
• De Sales Bill Of Materials: een lijst met verkoopmateriaal, dat alle details van een afgewerkt product bevat vóór assemblage. Deze lijst wordt ook gebruikt tijdens de verkoopfase. Bij dit type lijst, worden het eindproduct en zijn componenten afzonderlijk vermeld op de bestelbon.

In feite is het mogelijk een BOM op te stellen voor bijna elke activiteit met verschillende elementen en processen. Of het nu gaat om het bereiden van erwtensoep of het samenstellen van een vliegtuig. BOM lijsten zijn niet exclusief of onafhankelijk; het is immers mogelijk om voor de uitvoering van een activiteit verscheidene stuklijsten op te stellen.

Software voor BOM lijsten: ERP en WMS

Het gebruik van software is essentieel om de correcte toepassing van een BOM automatisch te controleren en te beheersen.

Enkele tientallen jaren geleden, werden BOM's, en met name M-BOM's (Manufacturing Bill Of Materials), beheerd door systemen of applicaties, die verantwoordelijk waren voor de planning en de controle van de materialen, teneinde de voorraden en de productie te beheren. In de loop der jaren zijn MRP-systemen (Material Requirements Planning), geëvolueerd tot moderne en uitgebreidere ERP-systemen (Enterprise Resource Planning), met hulpmiddelen om de productiegerelateerde elementen van een artikel te beheren.

Daarnaast zijn er warehouse management systemen (WMS), die kunnen worden gecombineerd met ERP-systemen. Deze systemen bieden meer nauwkeurige en meer geavanceerde hulpmiddelen dan de ERP, en leveren betere resultaten in de productieketen en bij de opslag en levering van grondstoffen, halffabricaten en eindproducten. 

Deze systemen omvatten de module «WMS voor Productie», die beschikbaar is met Easy WMS van Mecalux. De bevoorradingsprocessen van de productielijnen, en de opslag van de eindproducten kunnen dankzij deze module volledig worden geïntegreerd. Het biedt een complete traceerbaarheid en voorraadbeheer, het verbetert de cyclustijd in productieprocessen en verbetert de kwaliteit van het product.

De Bill of Materials: logistiek en productie gecombineerd

Alle elementen van de bevoorradingsketen of Supply Chain moeten perfect geoptimaliseerd en gecoördineerd zijn, om de beste resultaten te bereiken. Voor de productieketen en de logistiek is een gesynchroniseerde werking absoluut noodzakelijk, aangezien de prestaties van de ene rechtstreeks van invloed zijn op die van de andere.

Een gedetailleerde BOM is noodzakelijk, die alle informatie bevat met betrekking tot de vervaardiging van een product en die voldoet aan de behoeften van de verschillende afdelingen van het bedrijf, zoals de logistiek of de verkoop. Tenslotte kan de BOM worden beschouwd als het «recept» van een product, de begin- en ontwikkelingsfase, van waaruit alle elementen en materialen worden gedefinieerd die bij de vervaardiging van het eindproduct zijn betrokken.

Automatisering en het gebruik van software zijn de twee basisbeginselen voor een goed beheer van de Bill of Materials. Neem contact met ons op voor meer informatie. Een team van experts zal u helpen uw magazijnprocessen te verbeteren.